Kalp ve Damar Hastalıkları

Eylül 2021'de yayınlanan bir çalışmada* bilim insanları telomer uzunluğu ile yaşlanmanın bağlantılı olduğu düşünülen hastalıklar arasındaki ilişkiyi incelemişler. Bir çok hastalığı tartışan bu çalışmadan bir seri oluşturarak sizlere güncel gelişmeleri aktarmak istiyoruz.

Yaşlanma, doğal bir süreç olan hücre bölünmesinin neden olduğu telomer kısalması ile karakterize bir durumdur. Telomerleri aşırı kısa olan bireyler, telomerleri uzun olan bireylere göre her türden daha yüksek hastalık ve ölüm riski taşırlar. Ayrıca telomer kısalması yaşlanma ile bağlantılı olduğu bilinen KDH (kalp ve damar hastalıkları), tip2 diyabet, kanser, Alzheimer gibi hastalıkların görülme sıklığı, ilerleyişi, şiddeti ve ölümlere yol açmasındaki  önemli faktörlerden biri gibi görünmektedir.

Gelişmiş ülkelerde KDH en sık görülen yaşlanma kaynaklı hastalık olmasının yanı sıra en çok ölümlere neden olan hastalıktır. Yaş ilerledikçe görülme sıklığı ve komplikasyonları belirgin düzeyde artar.

Yapılan çalışmalarda KDH riskinin yanısıra miyokard enfarktüsü (kalp krizi), kalp yetmezliği ve inme riskinin telomerleri aşırı kısa bireylerde daha fazla görüldüğü saptanmış. 800 kadın ve erkeğin katıldığı Bruneck çalışması telomer kısalığının, miyokard enfarktüsü ve inme için tamamen bağımsız bir risk belirteci olduğunu göstermiş. KDH riski telomerleri kısa olanlarda, normal olanlara göre 2.72 kat daha yüksek çıkmış.

Çok önemli başka bir veri ise 50 yaşın altında kalp krizi geçirenlerde aslında biyolojik telomer yaşının 11.3 yıl daha ileri olduğu yani 61.3 yaşındaki bir bireyin sağlık risklerine sahip olduğunu ortaya koyuyor.

43.000 kişinin katıldığı, 8400 kişinin KDH'na  sahip olduğu 24 farklı çalışmanın analiz edilmesi ile en kısa telomer uzunluğuna sahip olan bireylerin telomeri normal olanlara göre %54 daha fazla riske sahip olduğu belirlenmiş.

Kronik inflamasyon ve oksidatif stres de damar tıkanıklığına yol açan etkenlerin başında gelir. Ek olarak bu faktörler doğrudan telomer kısalmasına da neden olarak damarları oluşturan endotel hücrelerin, kasları oluşturan düz kas hücelerinin ve kandaki lökosit hücrelerinin erken yaşlanmasına yol açar. Veriler düz kas hücrelerindeki telomer kısalması ile KDH'nın birlikte arttığını göstermiş.

Sonuç olarak kısa telomerler (hızlı yaşlanma) ile kalp damar hastalıkları arasında çok yakın bir bağlantı olduğu görünüyor. Bu konu hakkında elbette daha çok kanıta ve çalışmaya ihtiyaç duyuyoruz. Ancak elimizdeki veriler sağlıklı yaşam şekli, doğru beslenme, stres yönetimi, yeterli egzersiz ve konu hakkında uzman bir hekimin tavsiye ettiği kişiye özel seçilmiş besin destekleri ile telomerleri koruyabileceğimizi ve hatta uzatarak daha genç, sağlıklı ve muhtemelen daha uzun yaşayabileceğimizi söylüyor.

Genç Yaşayın - Sağlıklı Yaşayın - Uzun Yaşayın

Kaynak: Telomeres and Age-Related Diseases / Hans-Jürgen Gruber, Maria Donatella Semeraro , Wilfried Renner * and Markus Herrmann  Biomedicines 2021